Aug'14 Kritiek vs Feedback

Veel mensen realiseren zich niet dat wanneer zij kritiek of feedback geven dit dan altijd over hen zelf gaat. Zij hebben blijkbaar de behoefte om iets uit te spreken naar de ander (zowel positief als negatief), vaak zonder dat zij zich afvragen of de ander daar wel behoefte aan heeft. Zowel kritiek als feedback gaat per definitie altijd over de gever zelf. Het zou prettig zijn wanneer men zich van tevoren afvraagt waar de behoefte en de gevoelens precies vandaan komen en of het wel nodig is om dit te zeggen, of dat deze behoefte misschien ook op een andere manier ingevuld zou kunnen worden. Wanneer je iemand  toch iets wilt zeggen, bedenk dan wel dat het over jezelf gaat en pak je boodschap dan ook zo in (dan heet het feedback).

Kritiek geven
Komt negatief en oordelend over en gaat vaak over de persoon i.p.v. over het gedrag van de persoon. Je laat de ander verbaal of non-verbaal weten wat jij van de ander vindt en wat die verkeerd deed. Je vertelt wat je niet wilt i.p.v. wat je wél zou willen. Kritiek wordt gegeven vanuit de jij-vorm. Dit komt (ver)oordelend over en wordt vaak ervaren als een persoonlijke aanval, de ander kan zich daardoor beledigd, vernederd of gekwetst voelen. Diegene kan daar dan weinig mee en zal eerder met de hakken in het zand gaan. Kritiek werkt destructief. Bij kritiek geven stelt de gever zich defensief op.

Feedback geven
Gaat vanuit een goede intentie en kan zowel positief als negatief zijn. Je vertelt, nadat je aan de ander toestemming hebt gevraagd om feedback te geven, wat het gedrag van de ander met jou doet, wat jij zuiver hebt waargenomen en hebt ervaren of beleefd, met betrekking tot het gedrag van de ander. Hierbij ben je feitelijk, duidelijk, direct en vermijd je interpretaties en oordelen. Feedback is altijd subjectief, het is de waarneming, ervaring en beleving van de feedbackgever. Realiseer je wanneer je feedback geeft (zowel positief als negatief), dat het over jezelf gaat, onderzoek dit dan ook bij jezelf, wat maakt dat het gedrag van de ander dit bij jou oproept, welke behoefte van jou zit hierachter.

Feedback is nooit (ver)oordelend (anders noem je het kritiek) en richt zich alleen op veranderbaar gedrag i.p.v. op de persoon. Negatieve feedback is iets anders dan negatieve kritiek omdat bij feedback geven de boodschap over de feedbackgever zelf gaat, namelijk over wat het gedrag van de ander met de feedbackgever doet. Feedback wordt gegeven vanuit de ik-vorm. Hierdoor kan de ontvanger zich in de gever inleven en dit zou de ontvanger kunnen motiveren om eventueel iets aan zijn/haar gedrag te willen veranderen. De feedbackgever vertelt ook wat wél voor hem/haar zou werken, waar die behoefte aan heeft en hoe dit dan voor hem/haar zou zijn. De ontvanger bepaalt dan zelf of hij/zij hier toe bereid is. Feedback is constructief en gericht op het stimuleren van gewenst gedrag, het minimaliseren van ongewenst gedrag en het versterken van de relatie en ontwikkeling. Bij feedback geven stelt de gever zich kwetsbaar op.

Hoe feedback geven
Vraag altijd eerst of iemand open staat voor jouw feedback en zo ja, wanneer hij dit in ontvangst wil nemen.

Volgens de vier G’s, zou feedback geven er als volgt uit kunnen zien:
Gedrag Beschrijf het gedrag vanuit feitelijke waarneming, wees direct, specifiek, concreet en duidelijk, bijvoorbeeld: ‘Je bent de afgelopen twee weken, drie keer minimaal tien minuten te laat gekomen’. Gebruik hierbij geen overtreffende woorden als: Heel veel, slecht, nooit, altijd, vaak, erg, etc.
Gevoel Vertel wat dit gedrag met jou doet in de ik-vorm: ‘Ik ervaar dit als vervelend en wordt er chagrijnig van, wat de sfeer op de afdeling niet ten goede komt’. Praat hierbij niet in oordelen zoals: ‘Ik vind dat….’ / ‘jij bent altijd zo…..’, zeg liever: ‘Ik ervaar/beleef dat als…’ / ‘dit komt op mij..........over’
Gevolg Vertel wat dit gedrag voor gevolgen heeft: ‘Ik mis hierdoor de trein waardoor ik een half uur later thuis kom’.
Gewenst Vertel wat voor jou wél zou werken en hoe dit voor jou zou zijn. ‘Wanneer ik erop kan rekenen dat jij op tijd bent, dan ben ik meer ontspannen in de omgang en hebben wij daar allen plezier van’.
Vraag dan aan de ander wat die jou heeft horen zeggen en vraag vervolgens wat de oplossing zou kunnen zijn, zodat beiden er profijt van kunnen hebben. Vraag nadat je iets oppert: ‘Hoe is dat voor jou?’.

Feedback ontvangen

• Zie feedback als een cadeautje.
• Zie in dat de ander de moeite heeft genomen om jou dit te vertellen.
• Zie feedback als een kans om van te leren.
• Feedback kan bijdragen aan je ontwikkeling.
• Voel je niet persoonlijk aangevallen en ga je niet verdedigen.
• Wijs niet naar de ander.
• Stel je open voor feedback, vraag er regelmatig om.
• Realiseer je dat het over de gever gaat, luister en vraag oprecht naar wat de ander precies dwarszit, wees belangstellend.
• Denk niet in ‘fouten’, zie alleen mogelijkheden, kansen en ontwikkelpunten.
• Vraag zo nodig om een toelichting.
• Vat samen wat je hebt gehoord, vraag of dit klopt en leef je in.
• Vraag wat de ander wél van jou nodig heeft.
• Zie wat jouw gedrag bij een ander op kan roepen.
• Zie het als een verzoek van de ander om bij te dragen in het welzijn van de ander.
• Bedank de ander voor de feedback en zeg dat je er over na zult denken.
• Beslis hierna pas of en wat jij er wel of niet mee wilt/kunt doen, of dat je het bij de ander laat.